Το υφιστάμενο κανονιστικό σύστημα ελέγχων της ροής ξένου συναλλάγματος στην Κίνα έχει δημιουργήσει σύνθετα γραφειοκρατικά προβλήματα στις διεθνείς συναλλαγές και την πραγματικότητα των ξένων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Κίνα. Κεντρικό ρόλο στο εποπτικό σύστημα συνεχίζει να έχει μέχρι και σήμερα η Κρατική Διεύθυνση Ξένου Συναλλάγματος (State Administration for Foreign Exchange ή SAFE), η οποία πάντως έχει προσπαθήσει το τελευταίο διάστημα να περάσει μέτρα άρσης γραφειοκρατικών εμποδίων και απλούστευσης των διαδικασιών, χωρίς όμως να έχει επέλθει καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση.
Η Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου στην Shanghai (SHFTZ) είναι ένα πιλοτικό έργο το οποίο έχει ανακοινωθεί επίσημα από την Κινεζική κυβέρνηση στις 27 Σεπτεμβρίου 2013 και έχει σχεδιασθεί έτσι ώστε να εφαρμοσθούν και να δοκιμασθούν πολιτικές και μέτρα που αποσκοπούν στην σταδιακή απελευθέρωση της ροής ξένου συναλλάγματος και γενικότερα του Κινεζικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και συνεπώς των διεθνών (ή ξένων) επενδύσεων στην Κίνα.
Για παράδειγμα, για να μπορέσει σήμερα μία ξένη επιχείρηση που λειτουργεί στην Κίνα να αντλήσει χρήματα από την μητρική της εταιρία στην Ευρώπη και να τα χρησιμοποιήσει είτε για την αγορά εξοπλισμού είτε ως κεφάλαιο κίνησης, θα πρέπει να υποβάλλει ένα business plan στην αρμόδια τοπική αρχή με σαφή αναφορά στο πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα κεφάλαια και να περιμένει κάποιους μήνες μέχρι αυτό να εγκριθεί. Διαφορετικά η εισροή ξένου συναλλάγματος στον εταιρικό τραπεζικό λογαριασμό, ακόμα κι αν αυτή προέρχεται από την μητρική εταιρία, θεωρείται εισόδημα και φορολογείται.
Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργούν εντός της SHFTZ, θα μπορούν ελεύθερα να αντλούν κεφάλαια από το εξωτερικό και να τα μετατρέπουν σε RMB. Οι τοπικές τράπεζες, και όχι η κεντρική αρχή SAFE, θα έχουν πλέον τον εποπτικό ρόλο και την ευθύνη σε τέτοιες συναλλαγές βάσει της λογικής “know your client and know your business” και οι διαδικασίες θα είναι πολύ πιο εύκολες για τις επιχειρήσεις.
Μία άλλη σημαντική αλλαγή που θα δοκιμασθεί πιλοτικά εντός της SHFTZ είναι η κατάργηση του “Foreign Investment Catalogue” και η αντικατάστασή του από την λεγόμενη “Negative List”. Σύμφωνα με το υφιστάμενο καθεστώς, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Κίνα κατηγοριοποιούνται σε “encouraged”, “permitted”, “restricted” και “prohibited” με την διάκρισή τους πολλές φορές να μην είναι ξεκάθαρη και τις αρμόδιες αρχές εγκρίσεων των επενδύσεων να ερμηνεύουν τον προαναφερόμενο κατάλογο κατά το δοκούν, επηρεάζοντας βασικά στοιχεία της ξένης επένδυσης, όπως για παράδειγμα, την εφαρμογή (ή μη) ευνοϊκής φορολόγησης, το ελάχιστο επίπεδο κεφαλαίων, τις ελεγκτικές διαδικασίες κλπ.
Αντιθέτως, οι άμεσες ξένες επενδύσεις που δεν αναφέρονται στη “Negative List” δεν θα υπόκεινται στην διαδικασία έγκρισης από τις τοπικές αρχές αλλά θα αρκεί η εκτέλεση από την ξένη επιχείρηση μιας απλής διαδικασίας filling process (κατά κάποιο τρόπο Υπεύθυνης Δήλωσης).
Το μέτρο αυτό αποσκοπεί κυρίως στο άνοιγμα των ξένων επενδύσεων στον τομέα των υπηρεσιών και του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Εκτιμάται ότι στη “Negative List” δεν θα συγκαταλέγονται επενδύσεις στα αντικείμενα των τηλεπικοινωνιών προστιθέμενης αξίας, κατασκευών, ασφάλισης υγείας, gaming, διαχείρισης κεφαλαίων, νομικών υπηρεσιών, leasing, εκπαίδευσης με Κινέζο εταίρο (JV).
Όπως συμβαίνει κατά κανόνα στην Κίνα, οι ανακοινώσεις της κεντρικής κυβέρνησης αναφέρονται στο γενικό πλαίσιο των σχεδιαζόμενων πολιτικών και εξειδικεύονται σταδιακά αργότερα με επιπλέον ανακοινώσεις των υπηρεσιών ή τοπικών κυβερνήσεων που έχουν ορισθεί να παίξουν ενεργό ρόλο στην εφαρμογή τους.
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι ακόμα νωρίς να πούμε τι ακριβώς θα ισχύσει και πώς θα εφαρμοσθεί. Ωστόσο, με εγκυκλίους που δημοσιεύθηκαν τους τελευταίους μήνες (μετά την ανακοίνωση της SHFTZ) από την SAFE, την People’s Bank of China (PBoC) και διάφορα Υπουργεία, αρχίζουν να διαφαίνονται οι βασικοί άξονες της στρατηγικής που επιδιώκει να εφαρμόσει η Κίνα μέσω της SHFTZ.
Η σταδιακή απελευθέρωση και ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού κλάδου, η περαιτέρω διεθνοποίηση του RMB και η διευκόλυνση ξένων επενδύσεων σε τομείς  που έχει ανάγκη η Κινεζική οικονομία για να μπορέσει να εκσυγχρονισθεί και να καινοτομήσει, προδιαγράφουν το τοπίο έτσι όπως αυτό διαφαίνεται από τις μέχρι σήμερα εξελίξεις.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού της Κινεζικής οικονομίας σε τομείς όπου η ανάπτυξή της έμεινε πίσω, όπως για παράδειγμα ο χρηματοπιστωτικός τομέας, έρχονται σε μια εποχή όπου επιβραδύνονται οι ρυθμοί ανάπτυξης, μειώνονται οι δείκτες παραγωγής και ολοένα και περισσότερο, διαφαίνεται η ανάγκη καινοτομίας και μεταρρυθμίσεων ώστε να μπορέσει η Κινέζικη οικονομία να εξελιχθεί περαιτέρω και κυρίως να εξελιχθεί ποιοτικά.
Οι εξελίξεις και οι πολιτικές που θα εφαρμοσθούν στην SHFTZ αποτελούν προάγγελο της στρατηγικής κατεύθυνσης της Κινέζικης οικονομίας τα επόμενα χρόνια και ο βαθμός επιτυχίας αυτών ενδεχομένως θα παίξει καταλυτικό ρόλο για το μέλλον της Κινεζικής οικονομίας έπειτα από πάνω από τρεις δεκαετίες πολύ έντονης ανάπτυξης.